_New.gif)
.gif)
काठमाण्डौ । देशमा सञ्चालित बैंक तथा वित्तीय संस्था र उनीहरुका सहायक कम्पनीको रुपमा खुलेका मर्चेन्ट बैंकहरुले धितोपत्र बोर्डको निर्देशनमा अघिल्लो वर्ष सीडीएसीले ल्याएको सेन्ट्रल केवाईसीलाई बहिस्कार गरेका छन् ।
डेटा सुरक्षाको हिसाबले निकै परिस्कृत मानिएको सेन्ट्रल केवाईसीमा आबद्ध गराउन शुल्क लिन नपाउने भएपछि बैंक तथा मर्चेन्ट बैंकहरुले आफ्नै, तर जोखिमपूर्ण भिडियो केवाईसीलाई जोड दिने गरेका भेटिएको छ ।
सिडिएसी पनि बैंक तथा मर्चेन्ट बैंकहरुले आम्दानी नहुने देखेपछि आफ्नै भिडियो केवाईसी ल्याएका, तर आफूहरुले तयार गरेको सुरक्षित सिस्टम बहिस्कार गरेकोमा असन्तुष्ट देखिएको छ ।
धितोपत्र बोर्डको निर्देशनमा अघिल्लो वर्ष सीडीएसीले सेन्ट्रल केवाइसी ल्याएको थियो । हालसम्म सेन्ट्रल केवाईसी लिनेको संख्या ५२ वटा पुगेको छ । जसमा अधिकांश ब्रोकरहरु मात्रै छन् । यसलाई डिजिटल केवाईसी पनि भनिन्छ ।
डिजिटल केवाईसीमा कन्ट्री कोड, स्टेट कोड, डिस्ट्रिक्ट कोड, लोकल कोड र ७ डिजिटको नम्बरसहित जम्मा १५ नम्बरको डिजिटल केवाईसीको युनिक आइडी हुन्छ ।
ग्राहकले एक ठाउँमा एउटा आईडी लिएपछि ठाउँपिच्छे केवाईसी भरिरहनुपर्ने आवश्यकता हुँदैन । यही सुविधा होस् भनेर धितोपत्र बोर्डको निर्देशनमा सीडीएससीले ४ वर्षभन्दा बढी समय लगाएर सेन्ट्रल केवाईसी लागू गरेको थियो ।
सिडिएससीका एक उच्च अधिकारीका अनुसार यसको उद्देश्य बिस्तारै ब्रोकर तथा क्यापिटलहरुको डीपीमार्फत लागू गरेर बैंकहरुमा पनि लागू गर्ने भन्ने थियो ।
हाल ५२ वटा ब्रोकरहरुले जसोतसो यो नीति लागू गरेतापनि बैंक तथा उनीहरुका सहायक कम्पनी(मर्चेन्ट बैंक)हरु भने सेन्ट्रल केवाईसी लिन अझै तयार छैनन् । बरु उनीहरु उल्टै आ–आफ्नै ढंगले भिडियो केवाईसीमा केन्द्रीत छन् ।
आफ्नै भिडियो केवाईसीमा जोड दिइरहेका संस्थाहरुको उदाहरण दिंदा सिडिएसीका अधिकारीहरु एनआईसी एशिया क्यापिटल र कामना सेवा विकास बैंकको नाम बढी लिने गर्छन् । स्रोतकाअनुसार क्यापिटलहरुले सेन्ट्रल केवाईसीमा डीम्याटमा जस्तै प्रतिवर्ष ग्राहकबाट निश्चित शुल्क लिन चाहन्थे । जसलाई धितोपत्र बोर्डले लिन नमिल्ने बताएपछि बैंक तथा क्यापिटल(मर्चेन्ट बैंक) सिडीएससीको सेन्ट्रल केवाईसीमा आबद्ध हुन अनिच्छुक देखिएका हुन् ।
स्रोत भन्छ–‘हाल डीम्याटमार्फत लगानीकर्ताबाट प्रत्येक वर्ष असूल्ने गरिएको एकसय रुपैयाँ पनि एकपटक लिएपछि सधैं लिन आवश्यक छैन । तर यस्तो लूटलाई कसैले चासो दिएको छैन । लगानीकर्ता पनि चूपचाप तिरिरहेका छन् ।
एनआइसी एसिया क्यापिटलका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत रामेन्द्र रायमाझीले सेन्ट्रल केवाईसीको बिषयमा सीडीएसीसँग एकपटक छलफल भएको, तर पछि औपचारिक रुपमा नबोलाइएकोले आफूहरु नगएको दाबी गरे ।
उनले भिडियो केवाईसीमा हाल एआई प्रविधिमार्फत कागजपत्र प्रमाणित हुने भएकोले फ्रड हुन नसक्ने दाबी गरे ।
सीडीएसीका एक अधिकारीले भने सेन्ट्रल केवाईसीको विषयमा क्यापिटलहरुलाई पत्र पठाएर पटक–पटक बोलाइएको तर उनीहरु नै अनिच्छुक रहेको जानकारी दिए ।
पूँजीबजारको प्रमुख नियामक नेपाल धितोपत्र बोर्डका प्रवक्ता मुक्तिनाथ श्रेष्ठले क्यापिटल तथा बैंकहरुले सुरु गरेको भिडियो केवाईसीमार्फत नक्कली खाता खोलिनसक्ने जोखिम रहेको र यदि त्यसबाट कुनै फ्रड भई कसैलाई कुनै क्षति पुगेको खण्डमा त्यसको पूर्ण जिम्मेवारी सम्बन्धित बैंक तथा मर्चेन्ट बैंकले लिनुपर्ने प्रष्ट पारे ।
.jpg)
.gif)
