काठमाण्डौ । आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स अर्थात् एआई आज संसारभरका सबै प्रविधिमा प्रयोग गरिन्छ। आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स आफैँमा एउटा प्रविधि हो। स्मार्टफोनको क्यामेरादेखि मेसिन लर्निङसम्म यसको प्रयोग भइरहेको छ। एआई कुनै न कुनै रुपमा हाम्रोवरिपरि अवस्थित छ।

एआई मानिसहरुको दैनिक जीवनशैलीको हिस्सा बनिसकेको छ। आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको द्रुत विकासका साथ धेरै वैज्ञानिक यसका बारेमा द्विविधामा छन्। 

के तपाइँले टर्मिनेटर चलचित्र हेर्नुभयो ? सन् १९९० को दशकमा आएको यो चलचित्र शृंखलाले एआईको त्यही द्विविधालाई चित्रण गरेको छ। जसबाट आज मानिसहरु डराउँछन्। 

के हुन्छ यदि तपाइँ एक बिहान उठ्नुभयो र एआईले संसारलाई आफ्नो हातमा लियो ? त्यस्ता अनुमानहरु अनियमित रूपमा गरिएको छैन। टेक्नोलोजी क्षेत्रका विज्ञहरू पनि यस्तो सोच्छन्।

अक्सफोर्ड युनिभर्सिटी र गुगल डीपमाइन्डका अनुसन्धानकर्ताहरुको एउटा अनुसन्धान गत महिना एआई म्यागजिनमा प्रकाशित भएको थियो। एआई जोखिम त्यस अनुसन्धानमा छलफल गरिएको छ। अनुसन्धानकर्ताले भनेका छन् कि कसरी एआई मानवताका लागि ठूलो जोखिम हुन सक्छ।

जेनेरेटिभ एडभर्सरियल नेटवर्कहरु आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको विकासमा प्रयोग गरिन्छ। यो प्रणाली दुई मापदण्डमा काम गर्दछ। पहिलोले इनपुट डेटामा आधारित तस्बिर उत्पादन गर्छ जब कि दोस्रो भागले प्रदर्शनलाई ग्रेड दिन्छ।

अनुसन्धानकर्ताहरुले अनुमान गरेका छन् कि उन्नत एआईले बेइमान गर्न सिक्नेछ। राम्रो इनाम पाउने लोभमा एआईले मानिसलाई धोका दिन सक्छ र यसै क्रममा यसले मानवतालाई पनि हानि पुर्याउन सक्छ।

अक्सफोर्ड युनिभर्सिटीका माइकल के. कोहेनले एक अन्तर्वार्तामा भनेका छन्, ‘अगिन्ती स्रोतको संसारमा अनिश्चितता हुँदा के हुन्छ ? अर्कोतर्फ सीमित स्रोतसाधन संसारमा प्रतिस्पर्धा हुन बाध्य छ। यदि तपाइँ कसैसँग प्रतिस्पर्धामा हुनुहुन्छ जसले तपाइँलाई बाटोको हरेक पाइलालाई आउटस्मार्ट गर्न सक्छ तपाइँ जित्ने कल्पना पनि गर्न सक्नुहुन्न।’

यदि सरल भाषामा बुझियो भने मानौं कि कुनै दिन एआईलाई हाम्रा लागि खाद्य वस्तु बढाउने जिम्मेवारी दिइएको छ। यो सम्भव छ कि उसले त्यसो नगर्ने बाटो खोज्नेछ र आफ्नो इनाम पाउनेछ।

कोहेनले आफ्नो तर्कमा यो भनेका छन्– ‘हामीले यस्तो उन्नत एआई विकास गर्नु हुँदैन, जसले हामीलाई मात्र हराउन सक्छ। हलिउड चलचित्रमा पनि यस्तै देखाइएको छ । हाम्रो भविष्य वर्तमानको हाम्रो कल्पनाको रुप हो।’

स्मार्टफोन वा अन्य धेरै प्रविधि जुन आज प्रयोगमा छन्, ती सबै कुनै न कुनै विन्दुमा कल्पना गरिएको थियो। यस्तो अवस्थामा कुनै दिन मानिसले आफूबाटै सिर्जित आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्ससँग प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने हुन्छ। तब अन्तिम परिणाम मानिसको पक्षमा नहुन पनि सक्छ । –एजेन्सी