.gif)
(1).gif)
_(1).gif)
.png)
काठमाण्डौ । सेयरबजार बढ्न थालेपछि सेक्टरवाइज सबै कम्पनीहरु चल्न थालेका छन् । बजारमा हाई र लो क्याप भएका कम्पनीहरुको सेयरभाउ केही प्रतिशत भएपनि बृद्धि भएको छ ।
लामो समयसम्म सेयरभाउ बढ्न नसकेका वाणिज्य बैंकहरुको सेयरमूल्य पनि प्रतिशतका आधारमा उल्लेख्य बढेको छ । मौद्रिक नीति सार्वजनिक भएपछि विशेषगरी वाणिज्य बैंकहरुको सेयरमूल्य अप्रत्याशित रुपले बढेको देखिन्छ ।
केही महिनाअघि अंकित मूल्यकै हाराहारीमा रहेका वाणिज्य बैंकका सेयरमूल्य अहिले २ सय भन्दा बढी पुगिसकेको छ । गत आर्थिक वर्ष बैकिङ्ग प्रणालीमा तरलता अभावसँगै आर्थिक मन्दीका कारण सेयरबजारमा शिथिलता देखिएको थियो । सेक्टरवाइज हाइड्रो, होटल तथा पर्यटन, उत्पादन तथा प्रशोधन, बीमा जस्ता समूह चलेपनि वाणिज्य बैंक समूह चम्किन सकेको थिएन । करिब एक दर्जन बाणिज्य बैंकको सेयरमूल्य घटेर आईपीओकै मूल्यमा आईसकेको थियो ।
तर, गत असार महिनामा सत्ता समिकरण परिवर्तनसँगै अर्थमन्त्रीमा विष्णु प्रसाद पौडेलको आगमनसँगै सेयरबजारले एकाएक लय समात्न थाल्यो । बुलिस ट्रेन्डको लय समात्न थालेको बजारमा आव २०८१÷८२ को मौद्रिक नीति सार्वजनिकपछि बजार आक्रामक बढ्न टेवा पुग्यो ।
बजार बढ्न थालेको एक महिना पुगेको छ । एक महिनाको अन्तरालमा ६ कारोबार दिन मात्रै नेप्से इन्डेक्स घटेको छ भने बाँकी कारोबार दिन हराभरा भएको छ । नेप्से परिसूचक बढेसँगै वाणिज्य बैंकका सेयरमूल्य पनि बृद्धि भएको छ । एक महिनाअघि सय रुपैयाँ आसपास सेयरभाउ रहेका वाणिज्य बैंकहरुको मूल्य यतिबेला दुईसय रुपैयाँ भन्दा बढी छ ।
नेप्सेमा सूचीकृत १९ वटा वाणिज्य बैंकमध्ये ११ वटा बैंकको सेयरभाउ यतिबेला २ सय वा सो आसपासमा रहेको छ । प्रभु, सिटिजन्स इन्टरनेशनल, ग्लोबल आइएमई, हिमालयन, कुमारी, लक्ष्मी सनराइज, माछापुच्छ्रे, नेपाल, नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा, एनएमबी र प्राइम कमर्सियल बैंकको सेयरभाउ २ सयको हाराहारीमा छ ।
यतिबेला बजारमा हाई क्याप भएका कम्पनीहरु पनि चल्न थालेका छन् । हाई क्याप भएका सस्तो कम्पनीमा अधिकांश वाणिज्य बैंक पर्दछन् । पुराना तथा भर्खरै बजार प्रवेश गरेका नयाँ लगानीकर्ताहरुलाई अहिलेको बजारमा सस्तो वाणिज्य बैंकहरु किन्ने अवसर हुन सक्छ ।
तर त्यसको लागि लगानीकर्ताले बैंकको वित्तीय अवस्था तथा आधारभुत पक्ष विश्लेषण गर्न जरुरी हुन्छ । सस्तोमा पाइयो भन्दैमा झट्टै लगानी गर्दा पनि जोखिम हुन सक्ने भएकाले आफ्नो लगानीबाट कस्तो रिटर्न पाउन सकिन्छ भनेर लगानीकर्ताले अध्ययन गर्न जरुरी हुन्छ । विजशाला डटकमले गत आर्थिक वर्षको वित्तीय विवरणको आधारमा सस्तो सेयरमूल्य रहेका ११ वटा वाणिज्य बैंकमध्ये कुन बैंकमा लगानी गर्दा उचित हुन सक्छ भन्ने रिर्पोट तयार पारेको छ । तर यो अध्ययन लगानीकर्तालाई कुनै पनि कम्पनीको सेयर खरिद गर्न सिफारिस गरिएको भने होइन ।
खुद ब्याज आम्दानीको आधारमा
वाणिज्य बैंकहरुले राष्ट्र बैंकबाट कर्जा लिइ वा निक्षेपकर्ताबाटै निक्षेप संकलन गरी सोही रकम आफ्ना ग्राहकमा कर्जा प्रवाह गरेको हुन्छ । कर्जा प्रवाह गरी बैंकले सीमित ब्याज ग्राहकमार्फत असुली ब्याज आम्दानी गरेको हुन्छ । बैंकले यस्तो ब्याज आम्दानी विभिन्न क्षेत्रमा लगानी गरी खुद नाफा आर्जन गरेको हुन्छ । गत आर्थिक वर्षमा सर्वाधिक खुद ब्याज आम्दानी गर्ने बैंकमा नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंक रहेको छ । बैंकले ४३ अर्ब ६ करोड रुपैयाँ खुद ब्याज आम्दानी गरेको छ ।
खुद नाफाको आधारमा
दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि लगानीकर्ताले सबैभन्दा थाहा पाउनुपर्ने सूचक भनेको खुद नाफा हो । सम्बन्धित कम्पनीले कति नाफा कमाइरहेको छ, त्यसको जानकारी लगानीकर्तामा हुनुपर्छ । यदि नाफा नकमाई घाटामा गएको छ भने त्यस्तो कम्पनीमा लगानी गर्दा जोखिम हुन सक्छ । गत आवमा सर्वाधिक नाफा कमाउनेमा ग्लोबल आइएमई बैंक रहेको छ । बैंकले ६ अर्ब १ करोड ६२ लाख रुपैयाँ नाफा कमाएको छ ।
वितरणयोग्य मुनाफाको आधारमा
वाणिज्य बैंकहरुले वित्तीय रिर्पोटमा वितरणयोग्य मुनाफा सूचक छुट्याएका हुन्छन् । सोही सूचकको आधारमा कुन बैंकले सेयरधनीलाई कतिसम्म लाभांश दिन सक्छ, त्यो थाहा पाउन सकिन्छ । गत आर्थिक वर्षमा सर्वाधिक प्रभु बैंकले वितरणयोग्य मुनाफा छुट्याएको छ । बैंकले ४ अर्ब ४८ करोड रुपैयाँ वितरणयोग्य मुनाफा छुट्याएको छ ।
लाभांश क्षमताको आधारमा
बैंकहरुले छुट्याएको वितरणयोग्य मुनाफा बैंकको चुक्तापुँजीको आधारमा मात्र लाभांश क्षमता मापन हुन्छ । चुक्तापुँजी थोरै र वितरणयोग्य मुनाफा धेरै भएमा मात्रै लाभांश क्षमता बढी देखिन्छ । वितरणयोग्य मुनाफा बढी भएपनि चुक्तापुँजी धेरै छ भने लाभांश क्षमता कम देखिन्छ । गत आवको वितरणयोग्य मुनाफा र चुक्तापुँजीलाई मापन गर्दा सबैभन्दा बढी लाभांश क्षमता प्राइम कमर्सियल बैंकको देखिएको छ । बैंकले गत आवको मुनाफाबाट सेयरधनीलाई ६.१८ प्रतिशतसम्म लाभांश दिन सक्ने देखिन्छ ।
ईपीएसको आधारमा
दोस्रो बजारमा कुनै कम्पनीको सेयरमा लगानी गर्नुअघि लगानीकर्ताले बुझ्नैपने अर्को सूचक भनेको प्रतिसेयर आम्दानी (ईपीएस)पनि हो । करपछिको नाफालाई कुल सेयर संख्याले भाग गर्दा आउने प्रतिफललाई नै प्रतिसेयर आम्दानी भनिन्छ । यो सूचकले कम्पनीको मुनाफा आर्जनको क्षमता देखाउने हुँदा कम्पनीको आधारभुत पक्षको विश्लेषणको प्रमुख सूचकको रुपमा लिइन्छ । गत आवमा सर्वाधिक ईपीएस ग्लोबल आइएमई बैंकको रहेको छ । बैंकको ईपीएस २६.०९ रुपैयाँ छ ।
प्रतिसेयर नेटवर्थको आधारमा
प्रतिसेयर नेटवर्थ (बुकभ्यालु) पनि प्रमुख सूचक मानिन्छ । प्रतिसेयर नेटवर्थबाट कम्पनीले दायित्व तिर्न सकिरहेको छ या छैन बुझ्न सकिन्छ । यो दरमा बृद्धि हुनु नै राम्रो मानिन्छ । नेटवर्थ बृद्धिदरले कम्पनीको दायित्व घटिरहेको बुझ्न सकिन्छ । गत आवमा सबैभन्दा धेरै नेटवर्थ नेपाल बैंकको २५७.५७ रुपैयाँ रहेको छ ।
पीई रेसियोको आधारमा
मूल्य आम्दानी अनुपात (पीई रेसियो) सेयर लगानीकर्ताका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ । यो सूचकले कम्पनीले कमाएको १ रुपैयाँलाई लगानीकर्ताले कति रुपैयाँ तिरिरहेका छन् भन्ने देखाउँछ । यो अनुपात १८ देखि २५ को हाराहारीमा भए राम्रो मानिन्छ । पीई रेसियो धेरै भएमा सिद्धान्तको आधारमा राम्रो मानिदैन । गत आर्थिक वर्षमा सबैभन्दा कम पीई रेसियो प्रभु बैंकको ८.६ गुणा रहेको छ ।
एनपीएलको आधारमा
यदि बैंकको सेयरमा लगानी गदै हुनुहुन्छ भने सोही बैंकको खराब कर्जा अनुपात (एनपीएल) बुझ्नु जरुरी हुन्छ । यदि बैंकको एनपीएल बढी भएमा सो बैंकको खुद ब्याज आम्दानी र नाफा प्रभावित बन्न सक्छ । गत आर्थिक वर्षमा सबैभन्दा थोरै एनपीएल नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंकको १.२१ प्रतिशत छ ।
.gif)
.png)
(158).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.gif)
.gif)
