अमेरिकाद्वारा भारतमाथि २५ प्रतिशत ट्यारिफ लागू, नेपालमा कस्तो प्रभाव पर्छ ?

काठमाण्डौ । अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भारतमाथि आगामी १ अगस्टदेखि २५ प्रतिशत आयात शुल्क (ट्यारिफ) लागू गर्ने घोषणा गरेका छन्। उनले आफ्नै सामाजिक सञ्जाल ट्रुथ सोसियल मार्फत उक्त निर्णय सार्वजनिक गरेका हुन्।

ट्रम्पका अनुसार भारतले विगतमा अमेरिकासँग अत्यधिक ट्यारिफ लगाउँदै आएको र सोही कारण दुई देशबीचको व्यापार न्यून रहेको थियो। उनले भनेका छन्, “भारतले विश्वकै सबैभन्दा उच्च ट्यारिफ लगाएको छ, जुन अनुचित र असमान हो।” उनले भारतले रूससँग व्यापक सैन्य उपकरण र ऊर्जा किन्ने कार्यप्रति पनि असन्तुष्टि जनाएका छन्।

ट्रम्पले भने, “भारतले यदि अमेरिका जस्तो मित्र राष्ट्रलाई व्यापारमा यस्तो व्यवहार गर्छ भने त्यसको जवाफ दिनुपर्छ। त्यसैले अब भारतमाथि २५ प्रतिशत ट्यारिफ लागू गरिनेछ।”

व्यापार वार्ता सफल नहुँदै अमेरिकी कारबाही

अमेरिका र भारतबीच केही महिनादेखि व्यापार सम्झौताका लागि वार्ता भइरहेको थियो। तर, त्यो औपचारिक निर्णयमा पुग्न नपाउँदै ट्रम्पले भारतमाथि कडा ट्यारिफ घोषणा गरेका हुन्। उनले अगस्ट १ सम्म वार्ताका लागि म्याद तोकेका थिए, जुन सकिन दुई दिन बाँकी रहँदै यस्तो घोषणा गरिएको हो।

भारतको संयमित प्रतिक्रिया

अमेरिकाको निर्णयप्रति भारत सरकारको वाणिज्य तथा उद्योग मन्त्रालयले प्रतिक्रिया दिँदै भनेको छ, “अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पको घोषणालाई सरकारले गम्भीर रूपमा लिएको छ र त्यसले पार्ने असरको अध्ययन भइरहेको छ।”

भारतले निष्पक्ष, सन्तुलित र परस्पर लाभदायक व्यापार सम्झौताको प्रयासमा प्रतिबद्ध रहेको मन्त्रालयको भनाइ छ।

भारतीय राजनीतिक वृत्तमा प्रतिक्रिया

ट्रम्पको घोषणापछि भारतमा राजनीतिक विवाद पनि चर्किएको छ। कांग्रेस पार्टीले प्रधानमन्त्री मोदीमाथि आक्रमण गर्दै भनेको छ, “ट्रम्पलाई भाइ भनेर अँगालो हालेका मोदीजीका कारण आज देशले कडा ट्यारिफको मूल्य चुकाउनुपरेको छ। यो भारतको परराष्ट्र नीतिको ठूलो असफलता हो।”

उता, सत्तारुढ भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) का सांसद अशोक चह्वाणले भने ट्रम्पको निर्णय एकपक्षीय भएको र भारतले वार्ताको प्रयास जारी राख्नुपर्ने बताए।

ट्रम्पको पुन: दोहोरो ट्यारिफ नीति

डोनाल्ड ट्रम्प सत्तामा रहेका बेला ‘रेसिप्रोकल ट्यारिफ’ (पारस्परिक कर नीति) लागू गर्ने पक्षमा थिए। यसको अर्थ, जसले अमेरिकी वस्तुमा बढी कर लगाउँछ, त्यस्ता देशका वस्तुमा अमेरिका पनि त्यत्तिकै वा बढी कर लगाउनेछ।

उनको भनाइ अनुसार, अमेरिकामा आउने प्रत्येक विदेशी वस्तुमा १० डलर मूल्य भएमा कम्तिमा १ डलर ट्यारिफ लाग्छ। सो ट्यारिफ अन्ततः उपभोक्तामाथि पर्न जान्छ वा आयात मात्रा घट्न सक्छ।

नेपालमा कस्तो प्रभाव पर्छ ?

नेपालको अधिकांश आयात र आपूर्ति भारतमार्फत हुने गरेको छ, चाहे त्यो कच्चा पदार्थ होस्, उपभोग्य वस्तु, वा प्रविधि। भारतले अमेरिकामा सामान पठाउँदा ट्यारिफले महँगो पारिदिएपछि भारतीय उत्पादकले आफ्नो उत्पादन प्रणाली पुनर्संरचना गर्न सक्छन्, जसको असर नेपाली बजारमा पनि देखिन सक्छ।

उदाहरणका लागि: भारतबाट नेपाल आउने इलेक्ट्रोनिक्स, मेसिनरी, औद्योगिक कच्चा पदार्थ, वा अन्य सामग्री महँगो हुन सक्छ।

भारतले अमेरिकी बजार गुमाउन थालेमा उत्पादन घटाउन सक्छ, जसको असर नेपालमा आपूर्ति कम हुने वा ढिलो हुने स्वरूपमा देखिन सक्छ।

नेपालमा सञ्चालन भइरहेका उद्योगहरू जसले भारतबाट कच्चा पदार्थ ल्याउँछन् वा भारतसँग मिलेर संयुक्त उत्पादन गर्छन्, तिनीहरूको लागत बढ्न सक्छ। विशेषतः टेक्सटाइल, फार्मा, औद्योगिक उपकरण, र एग्रो-प्रोसेसिङ क्षेत्रमा यस्तो प्रभाव देखिन सक्छ।

भारत र अमेरिका बीचको तनावले भारतको आन्तरिक बजार दबाबमा परेमा, भारतमा उपभोग हुने नेपाली सामानहरूको माग घट्न सक्छ।

विशेषगरी नेपाली चिया, जडीबुटी, हस्तकलाका सामानहरू, कागजजन्य वस्तु, आदिमा भारतमै माग घट्दा त्यसले नेपालका निर्यातकर्तालाई असर गर्न सक्छ।

भारत–अमेरिका सम्बन्ध बिग्रँदा क्षेत्रीय रणनीतिक समीकरणमा फेरबदल हुन सक्छ। अमेरिका चीनतर्फ झुक्न सक्छ वा भारतले रुसतर्फ झनै खुलेर जाने संकेत देखाएको छ। यस्तो अवस्थामा नेपालले दुई शक्तिशाली छिमेकी: भारत र चीन – सँगको सन्तुलन अझै सावधानीपूर्वक राख्नुपर्ने हुन्छ।

अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको वातावरण अस्थिर हुँदा लगानीकर्ताले नेपालजस्ता विकासशील मुलुकतर्फको लगानीलाई पनि सावधानीपूर्वक मूल्यांकन गर्न थाल्न सक्छन्। विदेशी लगानीकर्ताले क्षेत्रीय स्थायित्व नदेखेमा पर्ख र हेरको रणनीति अपनाउने सम्भावना रहन्छ।

*यसअघिको समाचारमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प हुनुपर्नेमा प्राविधिक गडबडीले अन्यथा भएकोमा क्षमाप्रार्थीसहित सच्याइएको छ ।  

-सम्पादक