_New.gif)
.gif)
.png)
काठमाण्डौ । अहिले अन्तराष्ट्रि बजार सुनको मूल्य निरन्तर वृद्धि भईरहेको छ । यो साता सुनको मूल्य पहिलोपटक प्रतिऔंस २३ सयको विन्दु पार पुगेको थियो । भू–राजनीतिक विवाद,अमेरिकी केन्द्रीय बैंकले ब्याजदरमा कटौती गर्नसक्ने आकँलन र चीनले व्यापक मात्रामा भण्डार गरिरहेका कारण सुनको मूल्यमा उछाल आईरहेको छ ।
मध्य–पूर्व र युक्रनेमा सिर्जित तनावले पनि सुनको मूल्य वृद्धि हुनुमा टेवा पुर्याईरहेका छन् ।
कठिन परिस्थिती र मुद्राको अवमूल्यन भएको अवस्थामा सुनलाई लगानीकताले सबैभन्दा सुरक्षित‘सेफ हेभन’का रुपमा लिने गर्छन ।
चीनको केन्द्रीय बैंक ‘पिपुल्स बैंक अफ चाइना(पीबीसी)’ले सुनको भण्डारमा गरिरहेको वृद्धिलाई विश्वका अन्य केन्द्रीय बैंकहरुले समेत पछ्याईरहेका छन् ।
के गरिरहेको चीन ?
वल्र्ड गोल्ड काउन्सिलका अन्सार पीबीसीले विगत १६ महिनादेखि निरन्तर रुपमा सुनको भण्डार वृद्धि गरिरहेको छ । सन् २०२३ मा पीबीसीले विश्वका अन्य केन्द्रीय बैंकको तुलनामा सबैभन्दा बढी सुन खरिद गरेको थियो ।
रिपोर्टका अनुसार गत वर्ष पीबीसीले २२५ मेट्रिक टन सुन खरिद गरेको थियो । जुन विश्वका अन्य केन्द्रीय बैंकले खरिद गरेको १ हजार ३७ मेट्रिक टनको तुलनामा झण्डै एक तिहाई हुन आउँछ । जनवरी र फेब्रअरी महिनामा पीबीसीले २२ टन सुन भण्डारण गरेको छ ।
अहिले चीनको केन्द्रीय बैंकको भल्टमा २ हजार २५७ टन सुन मौज्दात छ । अर्कोतर्फ चीनको रियल स्टेट क्षेत्र,सेयर बजार र चिनियाँ युआन कमजोर बनेपछि चिनियाँ नागरिकले सुनमा लगानी बढाएका छन् । उनीहरुले सुनको सिक्का,बार र गरगहनाको खरिद बढाएका छन् ।
ठूलो परिमाणमा किन सुन खरिद गरिरहेको छ चीन ?
चीन विशेष गरेर बाँकी विश्वसँगको व्यापारका लागि अमेरिकी डलरमा निर्भर रहँदै आएको छ । विश्वका अधिकांश वस्तुको मूल्य डलरमा निर्धारण गरिएको हुन्छ र विश्वको आधिभन्दा बढी व्यापार डलरमा गरिन्छ ।
विगत ३० वर्षदेखि अमेरिकाको आर्थिक प्रभुत्वलाई चुनौती दिन चीनले धेरैजसो डलरमा ठूलो विदेशी मुद्रा भण्डार निर्माण गरेको छ । तर डलरप्रतिको निर्भरता बढ्दै जाने तथ्यबाट भने चीन डराएको देखिन्छ र पीसीबीको रिजर्भलाई विविधकरण गर्न अग्रसर भईरहेको छ ।
चीनले अमेरिकी डलरको मौज्दात विस्तारै कम गर्दै गईरहेको छ । अमेरिकी डेटाका अनुसार चीनको डलर मौज्दात सन् २०११ बाट ८०० बिलियन डलर घटिसकेको छ । कोरोना महामारीपछि डलरको मौज्दात तीव्र घटिरहेको छ ।
चीन ब्रिक्स (ब्राजिल,रुस,भारत,चीन र दक्षिण अफ्रिका)समूहमा विविधकरण विस्तार गर्न चाहन्छ । ब्रिक्स समूहका देशहरुले सन् २०५० सम्म विश्वको अर्थतन्त्रमा दबदबा कायम गर्ने जनाइएको छ । ब्रिक्समा आवद्ध देशहरुमा एउटा साझा मुद्रा प्रचलनमा ल्याउने बहस चलेको छ । यसले सार्थकता पायो भने विश्वको रिजर्भ करेन्सीमा डलरको दबदबा माथि चुनौति थपिने छ ।
डलरबार किन विविधकरण गर्न चाहन्छ चीन ?
चीनसहित ब्रिक्स समूहका देशहरु अमेरिकाले विश्वमा आफ्नो आर्थिक तथा भू–राजनीतिक स्थान कायम राख्न डलरलाई हतियार बनाईरहेकोप्रति चिन्तित छन् । डलरको स्थानका कारण अमेरिकाले सस्तोमा पैसा कर्जामा लिन सक्छ । यसका साथै, अमेरिकाले डलरलाई कुटनीतिक औजारको रुपमा समेत प्रयोग गर्न सक्छ । उदाहरणका लागि रुस र उत्तर कोरियामाथिको आर्थिक नाकाबन्दीलाई लिन सकिन्छ ।
रुसले युक्रेनमा आक्रमण सुरु गरेसँगै अमेरिका र युरोपेली युनियनले रुसमाथि थुप्रै नाकाबन्दी लगाईसकेको छ । यसमा रुसको केन्द्रीय बैंकको विदेशी मौज्जाद फ्रिज गर्ने जस्ता कार्य समावेश छन् ।
अमेरिकाविरुद्ध सैनिक बल देखाउँदा वा व्यापार युद्ध भयो भने अमेरिकाले चीनलाई पनि रुस र उत्तर कोरिया जस्तै गर्न सक्ने चिन्ता चिनिया नेतृत्वमा पाइन्छ ।
चीनका राष्ट्रपति सि जिङपीनले ताइवान बेइजिङको भु–भाग भएको र यसलाई आवश्यक परे बलपूर्वक भएपनि प्राप्ति गर्ने बताएका छन् ।
चीनले लगातार १८ महिना खरिद बढाएपनि सुनको मौज्जाद कुल मौज्जादको ४ प्रतिशत मात्रै हुन आउँछ । यो मौज्दात विकसीत देशहरुको थ्रेसहोल्डभन्दा निकै कम हो ।
.png)
.jpg)
.jpg)
.png)
.gif)
