काठमाण्डौ । इरानको संसदले हालै अमेरिकी हवाई हमलाको जवाफमा स्ट्रेट अफ हर्मुज बन्द गर्ने प्रस्ताव पारित गरेको छ। यदि स्ट्रेट अफ हर्मुज बन्द भयो भने, यसले पेट्रोल र डिजेलको मूल्यलाई असर गर्न सक्छ। किनभने यो तेल व्यापारको लागि महत्त्वपूर्ण मार्ग हो।
यो खबर बाहिरिएपछि कच्चा तेलको मूल्य बढेर प्रति ब्यारेल ८० डलर पुगेको छ । कच्चा तेलको मूल्य लामो समयसम्म बढिरह्यो भने तेल कम्पनीहरूले पेट्रोल र डिजेलको मूल्य बढाउनुपर्ने हुनसक्छ ।
हर्मुज जलमार्ग के हो र यो किन महत्त्वपूर्ण छ ?
स्ट्रेट अफ हर्मुज एउटा साँघुरो समुद्री मार्ग हो जसले फारसको खाडीलाई ओमानको खाडी र अरब सागरसँग जोड्छ। यो ३३ किलोमिटर मात्र चौडा छ, तर विश्वको कच्चा तेलको २० देखि २५ प्रतिशत र प्राकृतिक ग्यासको २५ प्रतिशत यस मार्गबाट जान्छ। साउदी अरेबिया, इराक, कुवेत, कतार जस्ता देशका तेल ट्याङ्कर यही बाटो भएर विश्वभर जाने गर्छन् ।
इरान र इजरायल बीच तनाव पहिले नै उच्च चलिरहेको थियोस जुन २२ मा अमेरिकाले इरानका तीन आणविक अखडा नातान्ज, फोर्डो र इस्फाहानमा हवाई आक्रमण गरेको थियो। यसबाट आक्रोशित इरानको संसदले स्ट्रेट अफ हर्मुज बन्द गर्ने प्रस्ताव पारित गरेको छ । तर, यो निर्णय कार्यान्वयन गर्न इरानका सर्वोच्च नेता आयतोल्लाह खामेनी र राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्को स्वीकृति आवश्यक छ । इरानले आफूलाई थप दुव्र्यवहार गरे यो मार्ग बन्द गरेर विश्वव्यापी तेल आपूर्तिमा बाधा पु¥याउन सक्ने बताएको छ ।
होइन, यसलाई पूर्ण रूपमा रोक्न सजिलो छैन। स्ट्रेटमा दुई माईलको ढुवानी लेनहरू छन्, र यसलाई बन्द गर्न इरानले ठूलो सैन्य कारबाही गर्न आवश्यक छ, जस्तै ट्याङ्करहरू आक्रमण गर्ने वा समुद्रमा खानी बिछ्याउने। अमेरिका र साउदी अरेबिया जस्ता देशहरूले यसलाई खुला राख्न तुरुन्त प्रतिशोधात्मक कदम चाल्न सक्छन्। विज्ञहरू भन्छन् कि इरानले यसलाई पूर्ण रूपमा रोक्न सक्दैन, किनकि यसले चीन जस्ता मित्र राष्ट्रहरूलाई पनि नोक्सान पुर्याउँछ। अझै पनि, आंशिक अवरोधले पनि मूल्यहरू उच्च धकेल्न सक्छ।