.gif)
.gif)
काठमाण्डौ । नेपाल बीमा प्राधिकरणले गत वर्ष बीमा कम्पनीहरुलाई चुक्तापुँजी बृद्धि गर्न निर्देशन दिएपछि निर्जीवनतर्फ १२ वटा कम्पनीले मर्जरको बाटो रोजेका थिए ।
साविक सिद्धार्थ र प्रिमियर, सगरमाथा र लुम्बिनी, अजोड र युनाइटेड, आइएमई जनरल र प्रुडेन्सियल, हिमालयन जनरल र एभरेष्ट, सानिमा जनरल र जनरल इन्स्योरेन्स गरी १२ कम्पनी एकआपसमा मर्ज भई ६ वटा कम्पनी बनेका छन् ।
मर्जरपश्चात् अझैपनि सानिमा जिआइसी र युनाइटेड अजोड गरी दुईवटा बीमा कम्पनीको साढे २ अर्ब चुक्तापुँजी पुगेको छैन । दुईवटा कम्पनी एकआपसमा गाभिएर एउटै कम्पनीबाट एकीकृत कारोबार सुरु गरेपश्चात् केही समयसम्म कम्पनीहरुमा मर्जरको सिनर्जी देखिएपछि पछिल्लो तथ्याङ्कअनुसार सो कम्पनीहरुको विजनेश मर्जरपश्चात् जति ग्रोथ हुनुपर्ने थियो त्यति देखिएको छैन ।
नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से)मा मर्जरमा गएका निर्जीवन बीमा कम्पनीको स्टक चर्चामा आउने गर्दछन् । मर्जरमा गएर पनि पुँजी नपुगेका बीमा कम्पनीलाई हकप्रद जारी गर्न दिने वा अपुग पुँजी बराबरको बोनस सेयर जारी गर्न दिने विषयले दोस्रो बजारमा यी कम्पनीहरुको चर्चा हुने गरेको छ ।
मर्जरमा गएका ६ निर्जीवन बीमा कम्पनीमध्ये कुनमा लगानी गर्दा उचित र कुन कम्पनीमा लगानी गर्दा बढी जोखिम हुन्छ, त्यसका लागि सेयर लगानीकर्ताहरुले कम्पनीको वित्तीय विवरण विश्लेषण वा लेखाजोखा गर्नुपर्ने हुन्छ ।
तर, दोस्रो बजारमा वित्तीय विवरणकै आधारमा लगानी गरिहाल्नु पनि उचित नहुन सक्छ । पछिल्लो केही समययता बजारमा दीर्घकालिन भन्दा पनि अल्पकालिन लगानीकर्ता हाबी छन् । वित्तीय अवस्था बलियो हुँदा पनि केही कम्पनीहरुको सेयरभाउ बढ्न नसकेको उदाहरण प्रशस्तै छन् ।
मर्जरमा सामेल भएका यी ६ निर्जीवन बीमा कम्पनीले आर्जन गरेको मुनाफा, कम्पनीको व्यवसाय, कोषमा सञ्चित रकम, ईपीएस, नेटवर्थ, लाभांश क्षमता र कम्पनीले गर्ने आम्दानीहरु दोस्रो बजारलाई प्रभाव पार्न सक्ने प्रमुख सूचकहरु हुन् ।
लगानीकर्ताहरुले दीर्घकालिन लगानीका लागि वित्तीय सूचक विश्लेषण गर्न जरुरी हुन्छ । तेस्रो त्रैमासको आधारमा ६ निर्जीवन बीमा कम्पनीमध्ये कुन कम्पनी कुन सूचकमा अब्बल देखिएको छ, भनेर तुलनात्मक विश्लेषण तयार पारेका छौं । तर यो अध्ययन कुनै कम्पनीको धितोपत्र खरिदका लागि सिफारिस गरिएको भने होइन ।
(1).gif)
चुक्तापुँजीको आधारमा
दोस्रो बजारमा चुक्तापुँजी बढी भएका कम्पनीलाई लार्ज क्याप भएका कम्पनीका रुपमा गनिन्छ । तर बजारमा यस्ता पुँजी धेरै भएका कम्पनीको सेयरभाउ भने कम हुने गर्दछ । बजारमा पुँजी धेरै भएका कम्पनीको सेयर संख्या बढी हुँदा माग कम हुन जान्छ । यसकारण यस्ता कम्पनीको सेयरभाउ पनि कम हुने गर्दछ । तर पुँजी धेरै भएका कम्पनीको सेयरभाउ ह्वात्तै घटबढ हुने सम्भावना भने कम हुन्छ । चालु आवको तेस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी पुँजी आइजीआई प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सको ३ अर्ब २ करोड रुपैयाँ छ ।
महाविपत्ती कोषको आधारमा
बीमा कम्पनीहरुले महाविपत्ती कोष छुट्याउनुपर्ने प्रावधान छ । भविष्यमा हुन सक्ने जोखिम बहन गर्नका लागि बीमा कम्पनीले यस्तो कोषमा केही प्रतिशत रकम सञ्चित गर्नुपर्ने हुन्छ । चालु आवको तेस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी सगरमाथा लुम्बिनी इन्स्योरेन्सले यस्तो कोषमा १८ करोड ७९ लाख रुपैयाँ सञ्चित गरेको छ ।
रिटेन्ड अर्निङको आधारमा
बीमा कम्पनीहरुले वित्तीय विवरणमा रिटेन्ड अर्निङ (संचित आम्दानी÷नाफा)कोष सूचक छुट्याएका हुन्छन् । कम्पनजीहरुले सेयरधनी वा कर्मचारी तथा बीमितलाई प्रतिफल नबाँडेर वा भविष्यमा बाँड्नका लागि रिटेन्ड अर्निङ कोषमा रकम छुट्याएका हुन्छन् । तेस्रो त्रैमाससम्म यस्तो कोषमा सबैभन्दा बढी सिद्धार्थ प्रिमियर इन्स्योरेन्सले ७१ करोड २ लाख रुपंयाँ सञ्चित गरेको छ ।
बीमा कोषको आधारमा
बीमा कोष बीमा कम्पनीहरुको प्रमुख सूचक हो । बीमा कम्पनीहरुले आर्थिक वर्षभरी आर्जन गरेको मुनाफाको केही प्रतिशत रकम बीमा कोषका लागि छुट्याउनुपर्ने प्रावधान छ । बीमा कोष बलियो हुँदै जाँदा कम्पनीको जोखिम बहन गर्न सक्ने क्षमता बलियो भएको मान्न सकिन्छ । चैत मसान्तसम्म सबैभन्दा बढी सगरमाथा लुम्बिनी इन्स्योरेन्सको यस्तो कोषमा ७ अर्ब ४२ करोड रुपैयाँ सञ्चित छ ।
बीमा शुल्क आर्जनको आधारमा
बीमा कम्पनीहरुको लागि बीमा शुल्क आर्जन नै मुख्य व्यवसाय सूचक हो । लगानीकर्ताले आफुले लगानी गर्न लागेको कम्पनीको व्यवसाय अवस्था कस्तो छ बुझ्न आवश्यक हुन्छ । बीमा कम्पनीहरुले बीमा शुल्क आर्जन गरी विभिन्न क्षेत्रमा लगानी गरेका हुन्छन् । लगानीको दायरा बढाउँदै जाँदा कम्पनीको नाफा पनि बढ्न सक्ने सम्भावना बढ्छ । तेस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा सगरमाथा लुम्बिनी इन्स्योरेन्सले १ अर्ब ३७ करोड रुपैया कुल बीमा शुल्क आर्जन गरेको छ ।
कुल आम्दानीको आधारमा
बीमा कम्पनीहरुको मुख्य आम्दानी भनेको बीमा शुल्क बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुमा निक्षेपको रुपमा राखिनु हो । कम्पनीहरुले ठूलो रकम बैैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुमा मुद्दती निक्षेपमा राखेका हुन्छन् । साथै सूचीकृत सेयर तथा सरकारी ऋणपत्र, हाइड्रोपावर कम्पनी जस्ता अन्य क्षेत्रमा पनि कम्पनीहरुले लगानी गरेका हुन्छन् । लगानीबाटै कम्पनीहरुले आम्दानीको स्रोत बढाएका हुन्छन् । तेस्रो त्रैमाससम्म सर्वाधिक सिद्धार्थ प्रिमियरले २ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ ।
खुद दाबी भुक्तानीको आधारमा
बीमा कम्पनीहरुको लागि दाबी भुक्तानी सूचक महत्वपूर्ण सूचक हो । दाबी भुक्तानीको अवस्थाले कम्पनी बीमितमैत्री छ वा छैन थाहा पाउन सकिन्छ । यदि कम्पनीको दाबी भुक्तानीको अवस्था कमजोर देखिएमा कम्पनीको व्यवसायमा विस्तार नदेखिएको र बीमितमैत्री समेत नरहेको बुझ्न सकिन्छ । तेस्रो त्रैमाससम्म सर्वाधिक सगरमाथा लुम्बिनी इन्स्योरेन्सले ७७ करोड ९० लाख रुपैयाँ दाबी भुक्तानी दिएको छ ।
खुद नाफाको आधारमा
खुद नाफा कम्पनीहरुको प्रमुख सूचक हो । लगानीकर्ताले दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि आफुले लगानी गर्न लागेको कम्पनीले कति मुनाफा कमाईरहेको छ, त्यो थाहा पाउनु जरुरी हुन्छ । आर्जित मुनाफाबाट कम्पनीले सेयरधनीलाई लाभांश दिन सक्छ वा सक्दैन अनुमान लगाउन सकिन्छ । चालु आवको तेस्रो त्रैमाससम्म सर्वाधिक हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सले ६० करोड ६५ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाएको छ ।
प्रतिसेयर आम्दानीका आधारमा
धितोपत्र दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी ९ईपीएस० कति छ बुझ्न जरुरी हुन्छ । करपछिको नाफालाई कुल सेयर संख्याले भाग गर्दा आउने प्रतिफललाई नै प्रतिसेयर आम्दानी भनिन्छ । यो सूचकले कम्पनीको मुनाफा आर्जनको क्षमता देखाउने हुँदा कम्पनीको आधारभुत पक्षको विश्लेषणको प्रमुख सूचकको रुपमा लिइन्छ । तेस्रो त्रैमाससम्म सबैभन्दा बढी ईपीएस हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सको ३२.३५ रुपैयाँ छ ।
प्रतिसेयर नेटवर्थको आधारमा
प्रतिसेयर नेटवर्थ (बुकभ्यालु) पनि प्रमुख सूचक मानिन्छ । प्रतिसेयर नेटवर्थबाट कम्पनीले दायित्व तिर्न सकिरहेको छ या छैन बुझ्न सकिन्छ । यो दरमा बृद्धि हुनु नै राम्रो मानिन्छ । नेटवर्थ बृद्धिदरले कम्पनीको दायित्व घटिरहेको बुझ्न सकिन्छ । चैत मसान्त सबैभन्दा बढी बुकभ्यालु सिद्धार्थ प्रिमियरको २५४.५९ रुपैयाँ छ ।
पीई रेसियोको आधारमा
मूल्य आम्दानी अनुपात (पीई रेसियो) सेयर लगानीकर्ताका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ । यो सूचकले कम्पनीले कमाएको १ रुपैयाँलाई लगानीकर्ताले कति रुपैयाँ तिरिरहेका छन् भन्ने देखाउँछ । यो अनुपात १८ देखि २५ को हाराहारीमा भए राम्रो मानिन्छ । पीई रेसियो धेरै भएमा सिद्धान्तको आधारमा राम्रो मानिदैन । थर्ड क्वाटरसम्म सबैभन्दा थोरै पीई रेसियो हिमालयन एभरेष्ट इन्स्योरेन्सको १८.२७ रुपैयाँ छ । अधिकतम/न्यूनतम सेयरभाउको आधारमा
धितोपत्र दोस्रो बजारमा लगानी गर्नुअघि लगानीकर्ताले सम्बन्धीत कम्पनीको अधिकतम र न्यूनतम सेयरभाउ कति पुगेको छ, त्यो हेरेर लगानी गरेका हुन्छन् । अधिकतम सेयरभाउ कति छ र दोस्रो बजारमा कम्पनीको सेयरलाई कति भाउमा लगानी गर्ने त्यो लगानीकर्ताले विश्लेषण गर्नुपर्दछ । नेप्सेको फ्लोरसिटअनुसार सर्वाधिक धेरै सिद्धार्थ प्रिमियरको सेयरभाउ ८३७ रुपैयाँ पुगेको छ भने सबैभन्दा थोरै सानिमा जिआइसीको ४१९ रुपैयाँसम्म झरेको छ ।
.jpg)
.png)
(1).gif)
.gif)
