काठमाण्डौ । पछिल्लो समय नेपाल धितोपत्र बोर्ड (सेबोन)ले कम्पनीहरुलाई धितोपत्र निष्कासनका लागि धमाधम अनुमति दिन थालेको छ । एकपछि एक गर्दै कम्पनीहरुको आईपीओ र हकप्रद सेयर निष्कासन भइरहेका छन् ।
लगानीकर्ताहरु साधारण सेयर (आईपीओ)मा आकर्षित हुँदा यता हकप्रद सेयर निष्कासन गरेका कम्पनीहरुलाई सेयर बिकाउनै हम्यहम्य परेको छ । सिडिएस एण्ड क्लियरिङ लिमिटेडका अनुसार हाल ४ वटा कम्पनीले हकप्रद सेयर निष्कासन गरिरहेका छन् भने २ वटा क्यापिटलले म्युचुअल फण्ड र दुई कम्पनीको आईपीओ निष्कासन भइरहेको छ ।
हकप्रद जारी गरिरहेका ४ कम्पनीलाई भने निर्धारित समयमा सेयर बिकाउनै हम्य परेको छ । यता लगानीकर्ताहरु बढी साधारण सेयरतर्फ बढी आकर्षित देखिँदा हकप्रदमा नजर नपुगेको देखिएको छ ।
हाल एशियन लाइफ इन्स्योरेन्स, छ्याङ्दी हाइड्रोपावर, पिपुल्स हाइड्रोपावर, र तेह्रथुम पावर कम्पनीको हकप्रद निष्कासन भइरहेता पनि हकप्रदमा लगानीकर्ताको खासै चासो देखिएको छैन ।
कम्पनीहरुले पूँजी जुटाउने उद्देश्यले आफ्ना सेयरधनीहरुका लागि थप सेयर निष्कासन गर्दछ, भने त्यो हकप्रद सेयर हो । जसमा कम्पनीहरुले आफ्ना सेयरधनीहरुलाई बुकक्लोज मिति तोकेर आफ्नै हिस्साको अनुपातमा नयाँ सेयर खरिद गर्ने अधिकार दिएको हुन्छ ।
अहिले विशेषगरी हकप्रद सेयर निष्कासनका लागि अनुमति माग्ने कम्पनीहरुमा बढी हाइड्रो र बीमा कम्पनीहरु छन् । बीमा कम्पनीहरुले नेपाल बीमा प्राधिकरणले तोकेबमोजिमको पूँजी जुटाउन हकप्रद सेयरको सहारा लिएका छन् भने हाइड्रो कम्पनीहरुले नयाँ परियोजना वा विस्तारको लागि र ऋण तिर्न हकप्रदको सहारा लिएका छन् ।
एशियन लाइफ इन्स्योरेन्सले आजैदेखि हकप्रद जारी गरेको हो । सिडिएस एण्ड क्लियरिङ्खका अनुसार कम्पनीको हकप्रदमा आज पहिलो दिनमा ४ हजार ३०९ जनाले ५ लाख ९३ हजार १७५ कित्ताका लागि आवेदन दिएका छन् । जुन यो माग गरिएको आवेदनमा ४।१५ प्रतिशत मात्रै आवेदन हो । कम्पनीले कुल १ करोड ४२ लाख ७९ हजार ३१२ कित्ता हकप्रद सेयर निष्कासन गरेको छ । कम्पनीको हकप्रदमा साउन १३ गतेसम्म आवेदन दिन सकिनेछ ।
त्यस्तै, छ्याङ्दी हाइड्रोपावरले पनि गत जेठ २३ गतेदेखि हकप्रद जारी गरेको हो । कम्पनीको हकप्रदमा ६६.९० प्रतिशत मात्रै आवेदन परेको छ । कम्पनीको हकप्रदमा २५ लाख ८९ हजार २९ कित्ताका लागि आवेदन परेको छ । कम्पनीले ३८ लाख ६९ हजार ७७५ कित्ता हकप्रद जारी गरेको हो । यो हकप्रदमा असार २७ गतेसम्म आवेदन दिन सकिनेछ ।
पिपुल्स हाइड्रोपावरको हकप्रदमा पनि १७.७२ प्रतिशत मात्रै आवेदन परेको छ । कम्पनीले असार २२ गतेदेखि ३१ लाख ६३ हजार कित्ता हकप्रद जारी गरेकोमा हालसम्म ५ लाख ६० हजार ५०० कित्ताका लागि मात्रै आवेदन परेको छ । कम्पनीको हकप्रदमा साउन ११ गतेसम्म आवेदन दिन सकिनेछ ।
त्यस्तै, असार १६ गतेदेखि ४० लाख कित्ता हकप्रद जारी गरेको तेह्रथुम पावर कम्पनीको हकप्रदमा पनि हालसम्म ११ लाख ७४ हजार ९८० कित्ताका लागि मात्रै आवेदन परेको छ । जुन यो माग गरिएको आवेदनमा जम्मा २९.३७ प्रतिशत मात्रै हो । कम्पनीको हकप्रदमा साउन ४ गतेसम्म आवेदन दिन सकिनेछ ।
विशेषगरी अहलिे हकप्रद सेयरमा लगानीकर्ताहरुको आकर्षण नदेखिनुमा हकप्रद सेयरपश्चात् सेयरभाउ अपेक्षाकृत उच्च नहुनु हो । बजारभाउ घट्दै गएका कम्पनीले हकप्रद सेयर निष्कासन गर्नु त्यसैमाथि त्यस्तै कम्पनीको वित्तीय अवस्था पनि कमजोर देखिनुले हकप्रदमा लगानीकर्ताको आकर्षण कम देखिएको हो ।
साथै कम्पनीको वित्तीय अवस्था राम्रो नभएको अवस्थामा घाटामा गइरहेको कम्पनी र लाभांश पनि नदिएको कम्पनीमा लगानीकर्ताहरु थप लगानी गर्न चाहँदैनन् । हकप्रद मूल्य र बजार मूल्य नजिक हुँदा पनि लगानीकर्ता हकप्रदमा आकर्षित देखिँदैनन् । अहिले अधिकांश हाइड्रोपावर कम्पनीहरुको बजार मूल्य न्यून देखिन्छ ।